Zelfbewustzijn
Zelfherkenning en Zelfbewustzijn
Zelfherkenning en zelfbewustzijn zijn 2 wetenschappelijke termen die doelen op de mate waarin je jezelf herkent in je spiegelbeeld en bewust bent van jouw bestaan. Zelfbewustzijn maakt dat je je realiseert dat je een individu bent, met je eigen wensen en eigen noden. Het helpt ook om je te realiseren dat anderen anders zijn en dat zij andere dingen ervaren dan jij. Doordat je je dit realiseert ben je je er ook bewust van dat een ander iets heeft wat jij niet hebt, iets wat kan zorgen voor jaloerse gevoelens. Of juist dat jij iets hebt wat een ander niet heeft, wat kan zorgen voor empathie.
In hoeverre dieren zelfbewustzijn is moeilijk om te onderzoeken. We kunnen wel onderzoeken of ze zichzelf herkennen. Want wanneer je je al realiseert dat jouw spiegelbeeld geen ander is maar dat jij dat zelf bent, dat geeft al een bepaalde vorm van zelfbewustzijn aan.
Voor zelfherkenning bestaat de zogenoemde spiegelproef. Deze proef hebben wetenschappers niet zo lang geleden ook met paarden uitgevoerd. In deze proef worden paarden in een ruimte geplaatst met een spiegel. Eerst is deze afgedekt, daarna open en bloot. Daarin viel het al op dat paarden bijzonder veel interesse toonden in de spiegel wanneer deze beschikbaar was. Ze zagen zelfs dat de paarden op een kiekeboe achtige manier in de spiegel keken.
Vervolgens plaatsten de onderzoekers een paal bij spiegel en tekende met doorzichtige verf een kruis op de wang van het paard. Deze was dus niet zichtbaar, eventueel wel voelbaar. Bij de volgende test kleurden ze het kruis in met gekleurd krijt. Ze zagen een significant verschil wanneer de paarden met gekleurd kruis in de spiegel keken ten opzichte van wanneer ze zonder gekleurd kruis keken. Het kruis was zo geplaatst dat het alleen via de spiegel gezien kon worden. Met gekleurd kruis gingen vrijwel alle paarden aan de geplaatste paal schuren op de plek waar het kruis zat terwijl ze dat met het doorzichtige kruis niet deden.
Dit onderzoek laat zien dat ook paarden slagen voor de spiegel proef en ze dus in staat zijn zichzelf te herkennen. Net als mensapen, dolfijnen, olifanten en eksters.